In bijna alles zit palmolie: vier vragen over deze opvolger van transvetten
Waarschijnlijk eet je het bij elke maaltijd of snack: palmolie. Hoe gezond is dat en waarom zit deze olie in zo veel voedingsmiddelen? Vier vragen over deze opvolger van transvetten.
Sinds wanneer is palmolie zo populair?
Fabrikanten gebruiken palmolie pas sinds enkele decennia. Deze olie wordt gemaakt van het oranjerode vruchtvlees van de oliepalm, die massaal wordt gekweekt op plantages in Indonesië en Maleisië.
Vroeger zaten er zogeheten transvetten in koekjes, pizza’s, patat en de goedkope margarines. Die vetten werden fabrieksmatig gemaakt door plantaardige olie of visolie chemisch te harden. Transvetten waren ideaal om in het eten te verwerken: ze waren relatief goedkoop te maken en gaven een bevredigend mondgevoel.
Ongezond
Lang werd gedacht dat ze gezonder waren dan verzadigde vetten, die de kans op hart- en vaatziekten vergroten. Een Nederlands onderzoek onthulde in 1990 dat transvetten minstens zo ongezond zijn
Martijn Katan, emeritus hoogleraar voedingsleer aan de Vrije Universiteit, voerde dat onderzoek destijds uit. ,,Wij ontdekten dat transvetten, net als verzadigde vetten, het slechte cholesterolgehalte in het bloed verhogen. Ze verlaagden ook het goede cholesterol - al bestaan er twijfels of dat zo slecht is. Maar het slechte cholesterol verhogen is beslist ongezond.’’
Uit vervolgonderzoek bleek dat mensen die veel transvetten aten, meer risico liepen op een hartinfarct. ,,Veel fabrikanten hebben toen de transvetten in hun producten vervangen door palmolie’’, zegt Katan.
Hoeveel palmolie eten we?
Babyvoeding, cruesli, pindakaas, koekjes, ijs, kant- en klaarmaaltijden: bijna overal zit tegenwoordig palmolie in, die ook als palmvet of plantaardige olie (palm) op een etiket staat.
De olie heeft handige eigenschappen: ze maakt een product smeerbaar, luchtig of knapperig. Tel daarbij op dat de olie goedkoop is, neutraal smaakt en verhit kan worden zonder dat de textuur verandert. Dan is het goed te begrijpen waarom ze inmiddels in zo’n 60 procent van alle levensmiddelen zit.
Wat doet palmolie met je lijf?
,,Vergeleken met de meeste andere oliesoorten bevat palmolie meer verzadigd vet. Dat is slecht voor je lichaam. Het verhoogt de kans op hart- en vaatziekten’’, zegt Patricia Schutte, woordvoerder van het Voedingscentrum.
,,Hoe harder een vet is, hoe meer verzadigde vetten het bevat en hoe ongezonder het is. Palmolie is bij kamertemperatuur harder dan olijf- en zonnebloemolie, dus zijn die oliesoorten gezonder dan palmolie.’’
Heeft palmolie geen enkel gezond effect? Nee, zegt Katan. ,,Er zit wat vitamine E in, maar daar hebben we in Nederland helemaal geen tekort aan. Palmolie heb je echt niet nodig, tenzij je anders sterft van de honger.’’
Moet je palmolie mijden?
Het is gezonder om deze olie niet te eten. Schutte: ,,Als je de Schijf van Vijf aanhoudt, en dus vooral kiest voor volkoren brood, zilvervliesrijst, groenten en fruit, zuivel en vloeibare vetten zoals olijfolie, gaat dat vanzelf. Behalve in margarine zit palmolie niet in producten van de schijf.’’
Hoewel het goed is om zuinig aan te doen met palmolie, is het ook weer geen vergif, nuanceert Katan. ,,Als je een grammetje per dag binnenkrijgt, is dat geen probleem. Het is prima om je boterhammen met margarine te besmeren. As je vijf boterhammen eet, krijg je gezonde vetten en vitamine D binnen en ook zo’n halve gram palmolie. Daar krijg je niks van.’’